2016/05/24، 01:41 PM
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران از تدوین برنامه جهانی ایمنی هوانوردی از سوی ایکائو خبر داد و گفت: سه برنامه کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برای کشورها تا سال ۲۰۲۷ در حوزه ایمنی صنعت هوانوردی در نظر گرفته شده است.
امیر حسین رحیمی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با تشریح اهمیت ایمنی هوانوردی و الزامات جهانی برای کشورها گفت: سازمان جهانی هواپیمایی موسوم به ایکائو (ICAO) برنامهای با عنوان طرح ایمنی هوانوردی جهانی (Global Aviation Safety Plan) را تحت سند ۱۰۰۰۴ تدوین کرده است و در این برنامه، استراتژیهای بلند مدت، میان مدت و کوتاهمدت را در حوزه ایمنی هوانوردی به عنوان الزام برای کشورها تعریف کرده است.
وی گفت: ایکائو در مقدمه نقشه ایمنی هوانوردی جهانی (GASP) به تشریح اهمیت ایمنی هوانوردی پرداخته است و اعلام کرده این صنعت به طور مستقیم و غیرمستقیم با ۵۶ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در ارتباط است و ۲ تریلیون دلار در افزایش ناخالص جهانی (GDP) سهم دارد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران افزود: سالانه ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از طریق حمل و نقل هوایی جابجا میشوند و ارزش کالاهای جابجا شده از طریق حمل و نقل هوایی سالانه ۵ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است؛ این آمار از دیدگاه ایکائو اهمیت ایمنی هوانوردی را نشان میدهد که باید در بالاترین اولویت در صنعت هوانوردی قرار گیرد.
وی ادامه داد: سازمان جهانی هواپیمایی بعد از ۵۰ سال با وجود ۱۸ انکس(ضمایم کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو) و ۲۵۰ سند تدوین شده توسط این سازمان بین المللی که ایمنی در راس آنها قرار دارد، نتوانست ایمنی مورد نظر کارشناسان را از این اسناد و انکس ها استخراج کند. از این روی در نهایت در سال ۲۰۰۷ میلادی اقدام به انتشار دو سند جداگانه و مستقل به نامهای انکس ۱۹ یا مدیریت ایمنی و سند ۹۸۵۹ با هدف تاکید محض بر ایمنی هوانوردی میکند که ایکائو با انتشار این سند مستقل پیرامون ایمنی، هدفی جز تبیین و تاکید بر ضرورت وجود سیستم مستقل ایمنی ندارد.
پیشبینی ایکائو برای رشد ۲ برابری ترافیک هوایی تا ۱۵ سال آینده
رحیمی با تشریح جزئیات طرح ایمنی هوانوردی جهانی گفت: پیشبینی ایکائو در سال ۲۰۱۶ این است که طی ۱۵ سال آینده رشد ترافیک هوایی دوبرابر میشود از این روی بهبود همیشگی و مداوم در امر ایمنی هوانوردی جهان نقش بزرگی را در توسعه اجتماعی و اقتصادی ایفا خواهد کرد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: ایکائو در طرح ایمنی هوانوردی جهانی اذعان دارد رویکرد ایکائو، رویکردی است استراتژیک جهت برنامه ریزی و نظارت بر فرآیندهای ایمنی و هدف آن واکنشهای پیشگیرانه در جهت خطرات در حال رشد است که باید به صورت صحیح مدیریت شود و این مهم میسر نمیشود مگر با تحقق دید استراتژیک به موضوع ایمنی که در راستای اولویتها و برقراری سیستمهای مدرن ایمنی خواهد بود.
وی ادامه داد: مهمترین هدف ایکائو در طرح ایمنی مذکور، پیش بینی سوانح هوایی و جلوگیری از وقوع آن است.
سه اولویت ایکائو در برنامه جهانی هوانوردی
رحیمی گفت: ایکائو در برنامه جهانی ایمنی سه موضوع «بهبود ایمنی باند پروازی»، «کاهش تعداد سوانح در حوزه برخورد هواپیماها با موانع» و «کاهش تعداد سوانح در از دست دادن کنترل هواپیماهای در حال پرواز» را از منظر ایمنی در اولویت قرار داده است.
دغدغه ایکائو از بروز سوانح هوایی بر روی زمین
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با تاکید بر «بهبود ایمنی باند پروازی» به عنوان یکی از سه اولویتهای ایکائو در برنامه جهانی ایمنی هوانوردی ایکائو و جهان پیشرو در عرصه هوانوردی، به دلیل ایجاد نظم در جریان ترافیک هوایی و پرورش سیستم مدیریت ترافیک هوایی توانمند، نگرانی خویش را برای بروز برخورد در آسمان و حتی همجواری هواپیماها برطرف کرده ،که از این حیث دغدغه ایمنی را به حداقل ممکن رسانیده است.
وی با بیان اینکه امروز دغدغهای که ایکائو و کشورهای پیشرفته در حوزه ایمنی هوانوردی دارند بر روی زمین و معطوف به فرودگاهها است گفت: آمارهای جهانی حاکی از آن است که ایکائو تمرکز خود در بخش ایمنی را روی سطوح پروازی و فرودگاه قرار داده است، چرا که آمار سوانح و حوادث نشان می دهد بخش اعظم آنها در هنگام نشست و برخاست و بر روی سطوح پروازی رخ داده است.
رحیمی ادامه داد: از میان سه الزام و اولویت ایکائو در برنامه جهانی ایمنی هوانوری دو موضوع ایمنی باند پروازی و کاهش سوانح در برخورد هواپیماها با موانع به عنوان دو اولویت نخست و کاهش سوانح در زمان پرواز نیز در اولویت سوم قرار گرفته است که این نیز نشان از تمرکز و دغدغه ایکائو در بروز حوادث بر روی زمین نسبت به آسمان است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه سازمان جهانی ایکائو در تعیین استراتژی نقشه ایمنی هوانوردی جهانی اهداف ۱۵ سالهای را تا سال ۲۰۲۷ تبیین کرده است، گفت: این استراتژیها در سه بازه زمانی کوتاه مدت حداکثر تا سال ۲۰۱۷ میلادی، میانمدت حداکثر تا سال ۲۰۲۲ میلادی و بلند مدت تا سال ۲۰۲۷ میلادی تشریح شده است که کشورهای عضو را متعهد و ملزم به اجرای این استراتژیها و برنامهها بر اساس ممیزیهای انجام شده کرده است.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۱۷
وی درباره جزئیات اقدامات قابل انجام در هر یک از بازههای کوتاه مدت، میانمدت و بلندمدت نیز گفت: در اهداف کوتاهمدت، تمام کشورهای عضور باید حداکثر تا پایان سال ۲۰۱۷ سیستم نظارتی موثر بر ایمنی را پیادهسازی کنند.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۲۲
رحیمی ادامه داد: در استراتژی میان مدت برنامه جهانی ایمنی هوانوردی، تمام کشورهای عضو ایکائو باید حداکثر تا سال ۲۰۲۲ میلادی به اجرای کامل چهارچوب برنامه ایمنی کشورهای عضو (SSP ) تحت نظر ایکائو شامل اجرا و استقرار سامانه مدیریت ایمنی (Safety Management System) و گواهینامه فرودگاهی برای تمام فرودگاههای بینالمللی خود برسند.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۲۷
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران، پیادهسازی سیستم نظارتی پیشرفته بر ایمنی که شامل مدیریت ریسک با رویکرد پیشگیرانه است را استراتژی بلندمدت ایکائو تا سال ۲۰۲۷ در برنامه جهانی ایمنی عنوان کرد و گفت: متاسفانه رویکرد حاکم بر کشورهای عضو سازمان جهانی هواپیمایی به ویژه کشورهای منطقه خاورمیانه نسبت به سوانح هوایی رویکرد واکنشی است و بهای آن چیزی جز جان انسانها نیست.
وی ادامه داد: در رویکرد واکنشی، کشورها بعد از وقوع سوانح هوایی و از دست رفتن جان انسانها به بررسی علل وقوع حادثه میپردازند که این رویکرد، دیگر در تفکر ایمنی سازمان جهانی هواپیمایی (ایکائو) جایی ندارد و به کشورها تاکید میکند به جای رویکرد واکنشی در برابر سوانح هوایی، رویکرد پیشگیرانه پیش از سوانح هوایی باید در دستور کار قرار گیرد.
رحیمی از تشکیل یک گروه ایمنی هوانوردی در ایکائو با عنوان Future Aviation Safety Team- FAST خبرداد و اظهار کرد: این گروه مکلف است مخاطرات صنعت حمل و نقل هوایی در حوزه ایمنی که ممکن است در آیند رشد یا ظهور کند را شناسایی کرده و با طرح مشکلات و خطرات محتمل، آینده ای عاری از مخاطرات امروز را رقم بزند.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران اظهار کرد: در اسناد بالادستی کشور ما و در بند (د) ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه نیز سه موضوع فرودگاه ایمن ، پرواز ایمن و ایمنی جان مسافران هوایی به عنوان استراتژی برای کشور تعیین شده است.
«پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی» مهمترین الزام ایران تا پایان ۲۰۱۷
وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته استراتژیها و الزامات ایمنی ایکائو یا به طور کامل یا بخشی از فازهای آن پیاده سازی شده است، مهمترین الزام ایران در برابر تعهدات نسبت به سازمان جهانی هواپیمایی را «پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی (SMS)» عنوان کرد و گفت: طبق استراتژیهای کوتاهمدت و میانمدت ایکائو این سامانه باید تا پایان سال ۲۰۱۷ در صنعت هوانوردی اعم از شرکت های هواپیمایی، فرودگاهها، مراکز آموزشی علوم و فنون هوانوردی، ارایه دهندگان خدمات ترافیک هوایی (مراقبت پرواز) بهرهبرداران هوایی و شرکتهای ارائه دهنده خدمات فرودگاهی (شرکتهای هندلینگ) استقرار یابد .
رحیمی ادامه داد: همچنین بر اساس برنامه جهانی ایمنی فرودگاههای کشور با اولویت فرودگاههای بین المللی باید دارای گواهینامه فرودگاهی شوند. الزام ایکائو به پیاده سازی این سامانه در تمام بخشهای مذکور فقط به دلیل انجام یک پرواز ایمن در تمام فرآیند پرواز از زمان روشن کردن موتور هواپیما، برخاستن از باند فرودگاه مبدا و انجام طرح تقرب در فرودگاه مقصد تا زمان پارک و خاموش شدن موتور هواپیما است.
تعریف فعالیت فرودگاهها، ایرلاینها و خدماتدهندگان بر پایایه سامانه مدیریت ایمنی
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی را مهمترین الزام برای صدور گواهینامه فرودگاهی عنوان کرد و ادامه داد: به طور قطع هیچ فرودگاهی بدون داشتن سامانه مدیریت ایمنی صاحب گواهینامه نخواهد شد. در واقع باید تمام فعالیتهای ایرلاینها، فرودگاهها و شرکتهای هندلینگ بر پایه سامانه مدیریت ایمنی تعریف شود.
توقف خط پروازی دو ایرلاین بزرگ جهان به فرودگاههای بدون «گواهینامه فرودگاهی» از ابتدای ۲۰۱۷
رحیمی ادامه داد: در اجلاس آذرماه دفتر منطقهای قاهره که نماینده یاتا (انجمن بینالمللی هوانوردی) در آن نیز حضور داشت موضوعی مطرح شد که اگر تا پایان سال ۲۰۱۶ فرودگاههای بینالمللی گواهینامه فرودگاهی نداشته باشند دو ایرلاین بزرگ دنیا که در منطقه خاورمیانه فعالیت دارند از ابتدای سال ۲۰۱۷ به این فرودگاهها پرواز نخواهند کرد. این بدین معنا است که شرکتهای هواپیمایی نیز به دنبال طرح جهانی ایمنی ایکائو، برنامه های ایمنی را به جد از کشورها و البته از یکدیگر مطالبه میکنند.
وی با اشاره به جایگاه فعلی ایمنی در فرودگاههای ایران نسبت به الزامات بینالمللی گفت: طی ۱۰ سال گذشته اقدامات بسیاری در حوزه ایمنی، عملیات هوانوردی و فرودگاهی گرفته اما رشد صنعت هوانوردی در دنیا به حدی سریع بوده که اقدامات انجام شده پاسخگوی نیاز فعلی صنعت هوانوردی نیست.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: طبق اعلام ایکائو اگر در پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی در خدمات ناوبری هوایی و فرودگاهها به سطح قابل قبول این سازمان بینالمللی دست یابیم اما شرکتهای هواپیمایی یا شرکتهای خدمات دهنده فرودگاهی به این سامانه تجهیز نشوند قطعا نمیتوان یک پرواز ایمن را تضمین کرد چراکه احتمال دارد خطری در یک ایرلاین وجود دارد که ریشه آن در فرودگاه باشد و یا خطری در یک فرودگاه وجود داشته باشد که ریشه آن در کنترل ترافیک هوایی، ایرلاینها یا شرکت هندلینگ کننده باشد؛ به همین دلیل ایکائو تمام بخشهای صنعت که مرتبط با عملیات پرواز هستند را ملزام به اجرای این سامانه کرده است.
وی تاکید کرد: مهمترین چالشی که در پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی در دنیا شناسایی شده تعهد مدیریت در برابر ایمنی(Management Commitment) است که مدیریت ارشد شرکت فرود گاه ها و ناوبری هوائی ایران با انتزاع مدیریت ایمنی از دفتر استانداردهای فرودگاهی در سال گذشته و انتقال آن به حوزه مدیر عامل و نیز اقدام به تشکیل شورای عالی ایمنی گامهای موثری در راستای تحقق این مهم برداشته است. لازم بذکر است در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و پیشرفته، نهاد ایمنی و بررسی سوانح حتی زیر نظر رئیس جمهور فعالیت میکند.
رحیمی افزود: بعد از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خوشبختانه گامهایی در جهت نوسازی ناوگان هوایی و سیستمهای نظارتی و کمک ناوبری و زیرساختهای فرودگاهی در سطح کلان و در سطح مدیران ارشد شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران برداشته شد اما با نوسازی ناوگان هوایی و تجهیزات نظارتی و کمک ناوبری بخش کمی از ایمنی تضمین میشود و نه تمام آن. رسیدن به ایمنی پایدار و سطح قابل قبول ایمنی از طر یق پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی علاوه بر انجام یک پرواز ایمن و حفظ جان مسافران موجب حفظ منابع مالی و سرمایهگذاری کلان کشور در صنعت هوانوردی نیز خواهد شد.
وی تصریح کرد: شرکت هواپیمایی امارات با وجود دارا بودن ٢٥٠ هواپیما و سفارش ١٧ هواپیمای جدید با عمر متوسط ناوگان ۶.۲ سال و شرکت هواپیمایی قطری نیز با ١٥٧هواپیما و سفارش ٢٦ هواپیما با عمر ناوگان ٦ سال در گزارشی در سال ۲۰۱۶ سامانه مدیریت ایمنی را در تمام فعالیتهای شرکت خود اعم از استخدام و انتخاب پرسنل كلیدی در امر ایمنی مستقر کرد و آن را جز ا هداف و استراتژیهای کلان خود اعلام کرده اند.
رحیمی افزود: شركت دناتا با ٢٠ هزار كارمند در ٣٦ كشور دنیا در حوزه خدمات هندلینگ فعالیت دارد که تمام فعالیتها و استخدامهای این شرکت نیز بر پایه سامانه مدیریت ایمنی تعریف شده است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه فرودگاه دبی با وجود داشتن پیشرفتهترین تجهیزات ناوبری و نظارتی در امر كنترل ترافیك، مدیریت رمپ و سایر تجهیزات مدرن روز فرودگاهی از فوریه ٢٠١٤ اقدام به برگزاری مستمر دورههایی با موضوع ایمنی برای درك كامل سیستم مدیریت ایمنی کرده است گفت: برخی از گروه های هدف و مخاطبان این دورهها، مدیریت فرودگاه، پرسنل عملیاتی، مدیران ایمنی، مدیران كنترل كیفیت، پرسنل ایمنی فرودگاه، مجریان قوانین، سهامدارن و شركایی كه در فرودگاه نقش دارند، هستند.
وی گفت: همه این شواهد و فعالیتها گواه بر این حقیقت است كه ناوگان نو، فرودگاه مجهز و تجهیزات مدرن به تنهایی تضمین كننده ایمنی نخواهد بود و باید به سمت پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی برای شناسایی خطرات در محیط های كاری و عملیاتی، مدیریت ریسك ، كاهش خطرات ارزیابی ریسك و تحلیل كمبودها در حوزه ایمنی با شتاب فزایندهای حركت کرد.
سه عصر علل سوانح هوایی از دیدگاه ایکائو/ فرآیندهای سازمانی؛ علل سوانح هوایی عصر امروز در دنیا
رحیمی اظهار کرد: سازمان جهانی هواپیمایی تاریخچه «ایمنی هوانوردی» را در سه عصر مورد بررسی قرار داده است که دوره نخست عصر تکنیکال در بازه زمانی سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۰ نامگذاری شد؛ در این عصر عوامل فنی بیشترین علل بروز سوانح هوایی بود و در این دوره با بهینه سازی و تغییر سیستم های فنی هواپیماها نقش عوامل فنی در بروز سوانح به تدریج کاهش یافت.
وی ادامه داد: ایکائو عصر دوم را عصر تاثیر عوامل انسانی در بروز سوانح هوایی در بازه زمانی ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰نامگذاری کرد که در این دوره، عوامل و خطاهای انسانی نقش نخست علل بروز سوانح هوایی را به خود اختصاص میداد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: اما ایکائو از اواسط سال ۱۹۹۰ تا کنون را به عنوان عصر «عوامل و فرآیندهای سازمانی» مینامد که بیشترین نقش را در سوانح هوایی داشته و در این عصر ایکائو دیگر از عوامل فنی یا انسانی موثر در سوانح هوایی یاد نمیکند بلکه آن را عصر سوانح سازمانی نامگذاری میکند. بدین معنا که یک فرآیند سازمانی معیوب در صنعت میتواند منجر به بروز سوانح هوایی شود.
رحیمی اختصاص یا عدم اختصاص منابع مالی و فرآیند جذب یا انتصاب نیروی انسانی و آموزشهای تخصصی و اثر بخشی آن را بخشی از فرآیندهای سازمانی تاثیر گذار در بروز یا عدم بروز سوانح هوایی عنوان کرد و گفت: ایکائو معتقد است که اگر یک سانحه هوایی رخ دهد کسانی در این سانحه دخیل هستند که از نظر زمانی و جغرافیایی از محل و زمان وقوع سانحه مذکور بسیار عقب تر و دورتر هستند. به نوعی ریشه اصلی وقوع یک سانحه در عصر جدید میتواند تصمیم یا اجرای یک فرآیند اشتباه در سالیان گذشته حتی ۱۰ سال قبل باشد.
وی تاکید کرد: ایکائو به کشورهای عضو اعلام میکند در فرآیندهای سازمانی شرایط پنهان خطر را برای جلوگیری از بروز سوانح هوایی شناسایی کنید.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه «فرهنگ ایمنی» و «فرآیندهای سازمانی» دو اصل تضمین ایمنی هوانوردی هستند گفت: فرهنگ یک مقوله زمانبر است و نمیتوان در بازه زمانی کوتاه مدت به آن دست پیدا کرد اما ایکائو بر این باور است در مدت نهادینه شدن فرهنگ ایمنی در بین مردم باید بر روی فرآیندهای سازمانی صنعت هوانوردی تمرکز شود تا از بروز سوانح هوایی جلوگیری کنیم.
رحیمی گفت: ایکائو اعلام می کند زمانیکه یک سانحه مرگبار هوایی رخ می دهد پیش از آن صدها بار استانداردها زیرپاگذاشته شده و صدها تخلف و عدول از قوانین و مقررات روی داده است.
وی افزود: طبق گزارش و تحقیقات جامع سازمان جهانی هواپیمایی نسبت سانحه به حادثه یک ششصدم است به عبارتی به ازای هر ۶۰۰ رویداد مخاطره آمیز یک سانحه رخ خواهد داد اما آنچه که ایکائو روی آن تمرکز می کند جلوگیری و پیش گیری از وقوع سوانح هوایی از اکنون است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: در ایران و بسیاری از کشورهای خاورمیانه حوادث و سوانحی وجود داشته که علل ریشه ای آن مشابه و یا مشترک بوده اند ، بنابراین باید با شناسایی علل ریشهای آن در جهت اقدامات پیش گیرانه از وقوع آنها در آینده جلوگیری کرد.
منبع : پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی
امیر حسین رحیمی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با تشریح اهمیت ایمنی هوانوردی و الزامات جهانی برای کشورها گفت: سازمان جهانی هواپیمایی موسوم به ایکائو (ICAO) برنامهای با عنوان طرح ایمنی هوانوردی جهانی (Global Aviation Safety Plan) را تحت سند ۱۰۰۰۴ تدوین کرده است و در این برنامه، استراتژیهای بلند مدت، میان مدت و کوتاهمدت را در حوزه ایمنی هوانوردی به عنوان الزام برای کشورها تعریف کرده است.
وی گفت: ایکائو در مقدمه نقشه ایمنی هوانوردی جهانی (GASP) به تشریح اهمیت ایمنی هوانوردی پرداخته است و اعلام کرده این صنعت به طور مستقیم و غیرمستقیم با ۵۶ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در ارتباط است و ۲ تریلیون دلار در افزایش ناخالص جهانی (GDP) سهم دارد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران افزود: سالانه ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از طریق حمل و نقل هوایی جابجا میشوند و ارزش کالاهای جابجا شده از طریق حمل و نقل هوایی سالانه ۵ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است؛ این آمار از دیدگاه ایکائو اهمیت ایمنی هوانوردی را نشان میدهد که باید در بالاترین اولویت در صنعت هوانوردی قرار گیرد.
وی ادامه داد: سازمان جهانی هواپیمایی بعد از ۵۰ سال با وجود ۱۸ انکس(ضمایم کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگو) و ۲۵۰ سند تدوین شده توسط این سازمان بین المللی که ایمنی در راس آنها قرار دارد، نتوانست ایمنی مورد نظر کارشناسان را از این اسناد و انکس ها استخراج کند. از این روی در نهایت در سال ۲۰۰۷ میلادی اقدام به انتشار دو سند جداگانه و مستقل به نامهای انکس ۱۹ یا مدیریت ایمنی و سند ۹۸۵۹ با هدف تاکید محض بر ایمنی هوانوردی میکند که ایکائو با انتشار این سند مستقل پیرامون ایمنی، هدفی جز تبیین و تاکید بر ضرورت وجود سیستم مستقل ایمنی ندارد.
پیشبینی ایکائو برای رشد ۲ برابری ترافیک هوایی تا ۱۵ سال آینده
رحیمی با تشریح جزئیات طرح ایمنی هوانوردی جهانی گفت: پیشبینی ایکائو در سال ۲۰۱۶ این است که طی ۱۵ سال آینده رشد ترافیک هوایی دوبرابر میشود از این روی بهبود همیشگی و مداوم در امر ایمنی هوانوردی جهان نقش بزرگی را در توسعه اجتماعی و اقتصادی ایفا خواهد کرد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: ایکائو در طرح ایمنی هوانوردی جهانی اذعان دارد رویکرد ایکائو، رویکردی است استراتژیک جهت برنامه ریزی و نظارت بر فرآیندهای ایمنی و هدف آن واکنشهای پیشگیرانه در جهت خطرات در حال رشد است که باید به صورت صحیح مدیریت شود و این مهم میسر نمیشود مگر با تحقق دید استراتژیک به موضوع ایمنی که در راستای اولویتها و برقراری سیستمهای مدرن ایمنی خواهد بود.
وی ادامه داد: مهمترین هدف ایکائو در طرح ایمنی مذکور، پیش بینی سوانح هوایی و جلوگیری از وقوع آن است.
سه اولویت ایکائو در برنامه جهانی هوانوردی
رحیمی گفت: ایکائو در برنامه جهانی ایمنی سه موضوع «بهبود ایمنی باند پروازی»، «کاهش تعداد سوانح در حوزه برخورد هواپیماها با موانع» و «کاهش تعداد سوانح در از دست دادن کنترل هواپیماهای در حال پرواز» را از منظر ایمنی در اولویت قرار داده است.
دغدغه ایکائو از بروز سوانح هوایی بر روی زمین
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با تاکید بر «بهبود ایمنی باند پروازی» به عنوان یکی از سه اولویتهای ایکائو در برنامه جهانی ایمنی هوانوردی ایکائو و جهان پیشرو در عرصه هوانوردی، به دلیل ایجاد نظم در جریان ترافیک هوایی و پرورش سیستم مدیریت ترافیک هوایی توانمند، نگرانی خویش را برای بروز برخورد در آسمان و حتی همجواری هواپیماها برطرف کرده ،که از این حیث دغدغه ایمنی را به حداقل ممکن رسانیده است.
وی با بیان اینکه امروز دغدغهای که ایکائو و کشورهای پیشرفته در حوزه ایمنی هوانوردی دارند بر روی زمین و معطوف به فرودگاهها است گفت: آمارهای جهانی حاکی از آن است که ایکائو تمرکز خود در بخش ایمنی را روی سطوح پروازی و فرودگاه قرار داده است، چرا که آمار سوانح و حوادث نشان می دهد بخش اعظم آنها در هنگام نشست و برخاست و بر روی سطوح پروازی رخ داده است.
رحیمی ادامه داد: از میان سه الزام و اولویت ایکائو در برنامه جهانی ایمنی هوانوری دو موضوع ایمنی باند پروازی و کاهش سوانح در برخورد هواپیماها با موانع به عنوان دو اولویت نخست و کاهش سوانح در زمان پرواز نیز در اولویت سوم قرار گرفته است که این نیز نشان از تمرکز و دغدغه ایکائو در بروز حوادث بر روی زمین نسبت به آسمان است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه سازمان جهانی ایکائو در تعیین استراتژی نقشه ایمنی هوانوردی جهانی اهداف ۱۵ سالهای را تا سال ۲۰۲۷ تبیین کرده است، گفت: این استراتژیها در سه بازه زمانی کوتاه مدت حداکثر تا سال ۲۰۱۷ میلادی، میانمدت حداکثر تا سال ۲۰۲۲ میلادی و بلند مدت تا سال ۲۰۲۷ میلادی تشریح شده است که کشورهای عضو را متعهد و ملزم به اجرای این استراتژیها و برنامهها بر اساس ممیزیهای انجام شده کرده است.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۱۷
وی درباره جزئیات اقدامات قابل انجام در هر یک از بازههای کوتاه مدت، میانمدت و بلندمدت نیز گفت: در اهداف کوتاهمدت، تمام کشورهای عضور باید حداکثر تا پایان سال ۲۰۱۷ سیستم نظارتی موثر بر ایمنی را پیادهسازی کنند.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۲۲
رحیمی ادامه داد: در استراتژی میان مدت برنامه جهانی ایمنی هوانوردی، تمام کشورهای عضو ایکائو باید حداکثر تا سال ۲۰۲۲ میلادی به اجرای کامل چهارچوب برنامه ایمنی کشورهای عضو (SSP ) تحت نظر ایکائو شامل اجرا و استقرار سامانه مدیریت ایمنی (Safety Management System) و گواهینامه فرودگاهی برای تمام فرودگاههای بینالمللی خود برسند.
الزام ایکائو به کشورها تا سال ۲۰۲۷
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران، پیادهسازی سیستم نظارتی پیشرفته بر ایمنی که شامل مدیریت ریسک با رویکرد پیشگیرانه است را استراتژی بلندمدت ایکائو تا سال ۲۰۲۷ در برنامه جهانی ایمنی عنوان کرد و گفت: متاسفانه رویکرد حاکم بر کشورهای عضو سازمان جهانی هواپیمایی به ویژه کشورهای منطقه خاورمیانه نسبت به سوانح هوایی رویکرد واکنشی است و بهای آن چیزی جز جان انسانها نیست.
وی ادامه داد: در رویکرد واکنشی، کشورها بعد از وقوع سوانح هوایی و از دست رفتن جان انسانها به بررسی علل وقوع حادثه میپردازند که این رویکرد، دیگر در تفکر ایمنی سازمان جهانی هواپیمایی (ایکائو) جایی ندارد و به کشورها تاکید میکند به جای رویکرد واکنشی در برابر سوانح هوایی، رویکرد پیشگیرانه پیش از سوانح هوایی باید در دستور کار قرار گیرد.
رحیمی از تشکیل یک گروه ایمنی هوانوردی در ایکائو با عنوان Future Aviation Safety Team- FAST خبرداد و اظهار کرد: این گروه مکلف است مخاطرات صنعت حمل و نقل هوایی در حوزه ایمنی که ممکن است در آیند رشد یا ظهور کند را شناسایی کرده و با طرح مشکلات و خطرات محتمل، آینده ای عاری از مخاطرات امروز را رقم بزند.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران اظهار کرد: در اسناد بالادستی کشور ما و در بند (د) ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه نیز سه موضوع فرودگاه ایمن ، پرواز ایمن و ایمنی جان مسافران هوایی به عنوان استراتژی برای کشور تعیین شده است.
«پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی» مهمترین الزام ایران تا پایان ۲۰۱۷
وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته استراتژیها و الزامات ایمنی ایکائو یا به طور کامل یا بخشی از فازهای آن پیاده سازی شده است، مهمترین الزام ایران در برابر تعهدات نسبت به سازمان جهانی هواپیمایی را «پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی (SMS)» عنوان کرد و گفت: طبق استراتژیهای کوتاهمدت و میانمدت ایکائو این سامانه باید تا پایان سال ۲۰۱۷ در صنعت هوانوردی اعم از شرکت های هواپیمایی، فرودگاهها، مراکز آموزشی علوم و فنون هوانوردی، ارایه دهندگان خدمات ترافیک هوایی (مراقبت پرواز) بهرهبرداران هوایی و شرکتهای ارائه دهنده خدمات فرودگاهی (شرکتهای هندلینگ) استقرار یابد .
رحیمی ادامه داد: همچنین بر اساس برنامه جهانی ایمنی فرودگاههای کشور با اولویت فرودگاههای بین المللی باید دارای گواهینامه فرودگاهی شوند. الزام ایکائو به پیاده سازی این سامانه در تمام بخشهای مذکور فقط به دلیل انجام یک پرواز ایمن در تمام فرآیند پرواز از زمان روشن کردن موتور هواپیما، برخاستن از باند فرودگاه مبدا و انجام طرح تقرب در فرودگاه مقصد تا زمان پارک و خاموش شدن موتور هواپیما است.
تعریف فعالیت فرودگاهها، ایرلاینها و خدماتدهندگان بر پایایه سامانه مدیریت ایمنی
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی را مهمترین الزام برای صدور گواهینامه فرودگاهی عنوان کرد و ادامه داد: به طور قطع هیچ فرودگاهی بدون داشتن سامانه مدیریت ایمنی صاحب گواهینامه نخواهد شد. در واقع باید تمام فعالیتهای ایرلاینها، فرودگاهها و شرکتهای هندلینگ بر پایه سامانه مدیریت ایمنی تعریف شود.
توقف خط پروازی دو ایرلاین بزرگ جهان به فرودگاههای بدون «گواهینامه فرودگاهی» از ابتدای ۲۰۱۷
رحیمی ادامه داد: در اجلاس آذرماه دفتر منطقهای قاهره که نماینده یاتا (انجمن بینالمللی هوانوردی) در آن نیز حضور داشت موضوعی مطرح شد که اگر تا پایان سال ۲۰۱۶ فرودگاههای بینالمللی گواهینامه فرودگاهی نداشته باشند دو ایرلاین بزرگ دنیا که در منطقه خاورمیانه فعالیت دارند از ابتدای سال ۲۰۱۷ به این فرودگاهها پرواز نخواهند کرد. این بدین معنا است که شرکتهای هواپیمایی نیز به دنبال طرح جهانی ایمنی ایکائو، برنامه های ایمنی را به جد از کشورها و البته از یکدیگر مطالبه میکنند.
وی با اشاره به جایگاه فعلی ایمنی در فرودگاههای ایران نسبت به الزامات بینالمللی گفت: طی ۱۰ سال گذشته اقدامات بسیاری در حوزه ایمنی، عملیات هوانوردی و فرودگاهی گرفته اما رشد صنعت هوانوردی در دنیا به حدی سریع بوده که اقدامات انجام شده پاسخگوی نیاز فعلی صنعت هوانوردی نیست.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: طبق اعلام ایکائو اگر در پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی در خدمات ناوبری هوایی و فرودگاهها به سطح قابل قبول این سازمان بینالمللی دست یابیم اما شرکتهای هواپیمایی یا شرکتهای خدمات دهنده فرودگاهی به این سامانه تجهیز نشوند قطعا نمیتوان یک پرواز ایمن را تضمین کرد چراکه احتمال دارد خطری در یک ایرلاین وجود دارد که ریشه آن در فرودگاه باشد و یا خطری در یک فرودگاه وجود داشته باشد که ریشه آن در کنترل ترافیک هوایی، ایرلاینها یا شرکت هندلینگ کننده باشد؛ به همین دلیل ایکائو تمام بخشهای صنعت که مرتبط با عملیات پرواز هستند را ملزام به اجرای این سامانه کرده است.
وی تاکید کرد: مهمترین چالشی که در پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی در دنیا شناسایی شده تعهد مدیریت در برابر ایمنی(Management Commitment) است که مدیریت ارشد شرکت فرود گاه ها و ناوبری هوائی ایران با انتزاع مدیریت ایمنی از دفتر استانداردهای فرودگاهی در سال گذشته و انتقال آن به حوزه مدیر عامل و نیز اقدام به تشکیل شورای عالی ایمنی گامهای موثری در راستای تحقق این مهم برداشته است. لازم بذکر است در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و پیشرفته، نهاد ایمنی و بررسی سوانح حتی زیر نظر رئیس جمهور فعالیت میکند.
رحیمی افزود: بعد از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خوشبختانه گامهایی در جهت نوسازی ناوگان هوایی و سیستمهای نظارتی و کمک ناوبری و زیرساختهای فرودگاهی در سطح کلان و در سطح مدیران ارشد شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران برداشته شد اما با نوسازی ناوگان هوایی و تجهیزات نظارتی و کمک ناوبری بخش کمی از ایمنی تضمین میشود و نه تمام آن. رسیدن به ایمنی پایدار و سطح قابل قبول ایمنی از طر یق پیادهسازی سامانه مدیریت ایمنی علاوه بر انجام یک پرواز ایمن و حفظ جان مسافران موجب حفظ منابع مالی و سرمایهگذاری کلان کشور در صنعت هوانوردی نیز خواهد شد.
وی تصریح کرد: شرکت هواپیمایی امارات با وجود دارا بودن ٢٥٠ هواپیما و سفارش ١٧ هواپیمای جدید با عمر متوسط ناوگان ۶.۲ سال و شرکت هواپیمایی قطری نیز با ١٥٧هواپیما و سفارش ٢٦ هواپیما با عمر ناوگان ٦ سال در گزارشی در سال ۲۰۱۶ سامانه مدیریت ایمنی را در تمام فعالیتهای شرکت خود اعم از استخدام و انتخاب پرسنل كلیدی در امر ایمنی مستقر کرد و آن را جز ا هداف و استراتژیهای کلان خود اعلام کرده اند.
رحیمی افزود: شركت دناتا با ٢٠ هزار كارمند در ٣٦ كشور دنیا در حوزه خدمات هندلینگ فعالیت دارد که تمام فعالیتها و استخدامهای این شرکت نیز بر پایه سامانه مدیریت ایمنی تعریف شده است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه فرودگاه دبی با وجود داشتن پیشرفتهترین تجهیزات ناوبری و نظارتی در امر كنترل ترافیك، مدیریت رمپ و سایر تجهیزات مدرن روز فرودگاهی از فوریه ٢٠١٤ اقدام به برگزاری مستمر دورههایی با موضوع ایمنی برای درك كامل سیستم مدیریت ایمنی کرده است گفت: برخی از گروه های هدف و مخاطبان این دورهها، مدیریت فرودگاه، پرسنل عملیاتی، مدیران ایمنی، مدیران كنترل كیفیت، پرسنل ایمنی فرودگاه، مجریان قوانین، سهامدارن و شركایی كه در فرودگاه نقش دارند، هستند.
وی گفت: همه این شواهد و فعالیتها گواه بر این حقیقت است كه ناوگان نو، فرودگاه مجهز و تجهیزات مدرن به تنهایی تضمین كننده ایمنی نخواهد بود و باید به سمت پیاده سازی سامانه مدیریت ایمنی برای شناسایی خطرات در محیط های كاری و عملیاتی، مدیریت ریسك ، كاهش خطرات ارزیابی ریسك و تحلیل كمبودها در حوزه ایمنی با شتاب فزایندهای حركت کرد.
سه عصر علل سوانح هوایی از دیدگاه ایکائو/ فرآیندهای سازمانی؛ علل سوانح هوایی عصر امروز در دنیا
رحیمی اظهار کرد: سازمان جهانی هواپیمایی تاریخچه «ایمنی هوانوردی» را در سه عصر مورد بررسی قرار داده است که دوره نخست عصر تکنیکال در بازه زمانی سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۰ نامگذاری شد؛ در این عصر عوامل فنی بیشترین علل بروز سوانح هوایی بود و در این دوره با بهینه سازی و تغییر سیستم های فنی هواپیماها نقش عوامل فنی در بروز سوانح به تدریج کاهش یافت.
وی ادامه داد: ایکائو عصر دوم را عصر تاثیر عوامل انسانی در بروز سوانح هوایی در بازه زمانی ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰نامگذاری کرد که در این دوره، عوامل و خطاهای انسانی نقش نخست علل بروز سوانح هوایی را به خود اختصاص میداد.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: اما ایکائو از اواسط سال ۱۹۹۰ تا کنون را به عنوان عصر «عوامل و فرآیندهای سازمانی» مینامد که بیشترین نقش را در سوانح هوایی داشته و در این عصر ایکائو دیگر از عوامل فنی یا انسانی موثر در سوانح هوایی یاد نمیکند بلکه آن را عصر سوانح سازمانی نامگذاری میکند. بدین معنا که یک فرآیند سازمانی معیوب در صنعت میتواند منجر به بروز سوانح هوایی شود.
رحیمی اختصاص یا عدم اختصاص منابع مالی و فرآیند جذب یا انتصاب نیروی انسانی و آموزشهای تخصصی و اثر بخشی آن را بخشی از فرآیندهای سازمانی تاثیر گذار در بروز یا عدم بروز سوانح هوایی عنوان کرد و گفت: ایکائو معتقد است که اگر یک سانحه هوایی رخ دهد کسانی در این سانحه دخیل هستند که از نظر زمانی و جغرافیایی از محل و زمان وقوع سانحه مذکور بسیار عقب تر و دورتر هستند. به نوعی ریشه اصلی وقوع یک سانحه در عصر جدید میتواند تصمیم یا اجرای یک فرآیند اشتباه در سالیان گذشته حتی ۱۰ سال قبل باشد.
وی تاکید کرد: ایکائو به کشورهای عضو اعلام میکند در فرآیندهای سازمانی شرایط پنهان خطر را برای جلوگیری از بروز سوانح هوایی شناسایی کنید.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه «فرهنگ ایمنی» و «فرآیندهای سازمانی» دو اصل تضمین ایمنی هوانوردی هستند گفت: فرهنگ یک مقوله زمانبر است و نمیتوان در بازه زمانی کوتاه مدت به آن دست پیدا کرد اما ایکائو بر این باور است در مدت نهادینه شدن فرهنگ ایمنی در بین مردم باید بر روی فرآیندهای سازمانی صنعت هوانوردی تمرکز شود تا از بروز سوانح هوایی جلوگیری کنیم.
رحیمی گفت: ایکائو اعلام می کند زمانیکه یک سانحه مرگبار هوایی رخ می دهد پیش از آن صدها بار استانداردها زیرپاگذاشته شده و صدها تخلف و عدول از قوانین و مقررات روی داده است.
وی افزود: طبق گزارش و تحقیقات جامع سازمان جهانی هواپیمایی نسبت سانحه به حادثه یک ششصدم است به عبارتی به ازای هر ۶۰۰ رویداد مخاطره آمیز یک سانحه رخ خواهد داد اما آنچه که ایکائو روی آن تمرکز می کند جلوگیری و پیش گیری از وقوع سوانح هوایی از اکنون است.
سرپرست مدیریت ایمنی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران گفت: در ایران و بسیاری از کشورهای خاورمیانه حوادث و سوانحی وجود داشته که علل ریشه ای آن مشابه و یا مشترک بوده اند ، بنابراین باید با شناسایی علل ریشهای آن در جهت اقدامات پیش گیرانه از وقوع آنها در آینده جلوگیری کرد.
منبع : پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی